Yangin dedektörleri

Yangın algılama ve alarm sistemlerin de, algılayıcı olarak dedektörler kullanılmaktadır. Dedektörler sistemin en değerli elamanları olup, omurganın yapı taşı durumundadır. Sistemin kurulu olduğu yapılarda mümkün olan en kısa sürede ve en doğru şekilde haber alınabilmesi için, projelendirme ve ürün seçiminin de doğru yapılması gereklidir. Yangın tehlikesini ortaya çıkartabilecek nedenler çok iyi araştırmalı ve yapıların kullanım amacına ve yapı içerisindeki mahallerin içeriğine göre uygun yangın dedektörleri kullanılmalıdır. Hangi tip yangın dedektörünün kullanılacağını belirlemek için yangının belirtileri iyi bilinmelidir. Bir yangın tehlikesinin; duman, sıcaklık ve alev etkisi olmak üzere 3 ana belirtisi vardır. Mavili her bir belirtiye uygun olarak geliştirilen ve bu belirtileri en kısa sürede algılayabilen yangın detektörleri sunmaktadır. Duman etkisinin yoğun olarak gözlendiği; toplanma amaçlı binalar ağırlıklı olmak üzere ofisler, oteller, okullar, iş merkezleri, depolar gibi yapılarda “optik duman” veya “iyonize duman” dedektörleri kullanılmalıdır. Optik duman detektörleri kızılötesi ışık saçma prensibiyle çalışan bir fotoelektrik duman hücresine sahiptir. Normal çalışma durumunda, kızılötesi LED’in saçtığı kızılötesi ışıklar foto diyot üzerine gelmezken hücre içerisine giren duman parçacıklarına çarpan kızılötesi ışınlar kırılarak foto diyot üzerine düşer. Foto diyot üzerindeki akım değişimleri mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. İyonize duman dedektörleri, rutubet, ortam sıcaklığı gibi değişimlerden etkilenmemesi için çift odacıklı bir iyonizasyon hücresine sahip olmalıdır. İyonizasyon hücresinde bulunan birinci oda referans, ikinci oda örnekleme esası ile çalışmaktadır. Normal çalışma durumunda, iyonlaşmış hava içerisinde normal bir akım dolaşımı olurken, örnekleme hücresine giren duman parçacıkları dumanın engelleme özelliği ile referans hücresindekinden farklı bir akım oluşturur. Akım değişimleri mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. Duman dedektörlerinin algılama ünitesi olan fotoelektrik ve iyonizasyon hücresi, büyük toz parçacıklar, sinek veya böcek gibi dış etkenlerden etkilenmeyen koruyucu bir tasarıma sahip olmalıdır. Işın tipi duman dedektörleri, duman etkisinin görüldüğü ancak tavan yüksekliğinin 9 metreden fazla olduğu büyük depolar, hangarlar, fuar merkezleri, sinema ve tiyatro salonları gibi yapılarda kullanılmalıdır. Işın tipi duman dedektörleri bir alıcı ve bir vericiden oluşur ve karşılıklı birbirini görecek şekilde monte edilir. Vericiden sürekli olarak yapılan kızılötesi ışının alıcı tarafından izlenmesi ve yorumlanmasına göre çalışır. Araya duman parçacıklarının girmesi ile alıcının üzerine düşen kızılötesi ışının seviyesi ve alıcı ünitenin akım seviyesi değişir. Akım değişimleri mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. Sıcaklık etkisinin söz konusu olduğu mutfaklar, çay ocakları, çamaşırhaneler, kazan daireleri gibi yapılarda sıcaklık detektörleri kullanılmalıdır. Sıcaklık dedektörleri “sabit sıcaklık” veya “kombine sıcaklık (sıcaklık artış hızı + sabit sıcaklık)” detektörü olarak iki madde altında değerlendirilir. Sabit sıcaklık detektörlerinde, ortam sıcaklığının artmasına iç direnç değişikliği ile tepki veren termistör kullanılmaktadır. Ortam sıcaklığının 60ºC olması halinde termistör direnç seviyesini değiştirir ve böylece değişen akım değeri mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. Sıcaklık artış hızı detektörlerinde de aynı algılama mantığını kullanır. Farklı olarak bu detektör tipinde ısıya duyarlı çift yarı iletken kullanarak hem ortam sıcaklığının 60ºC olması halinde, hem de 60 saniye içerisinde ortam sıcaklığında 30ºC’lik bir artış olması halinde direnç seviyesi değişir ve böylece değişen akım değeri mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. Optik duman ve sıcaklık detektörleri (multi algılayıcılar) yangının duman etkisinin yanı sıra sıcaklık etkisinin de aynı anda algılanmasının gerekli olduğu bilgi işlem odaları, arşivler, pano odaları gibi yapılarda kullanılmaktadır. Optik duman ve sıcaklık detektörlerinin algılama teknolojilerinin birlikte kullanılması ile çalışmaktadır. Yangının duman ve sıcaklık etkisine hızlı cevap verecek şekilde tasarlanmasına dikkat edilmeli aynı gövde içerisinde kullanılmamalıdır. Sıcaklık değişimi ile ilgili tüneller ve kablo galeri gibi yapılarda lineer kablo tipi sıcaklık dedektörleri kullanılmaktadır. Kablo tipi sıcaklık dedektörleri, bünyesindeki belirli metrelerde bulunan mikro yongalar ile ortamda oluşan sıcaklık değerini sürekli denetim altında tutmaktadır. Ayarlanabilir olmakla beraber, örneğin 60ºC set edilen değeri aşması durumunda, yangın alarm santralına noktasal veya bölgesel olarak bilgi aktarır. Alev etkisinin görülmesi muhtemel olan boya fabrikaları, cephanelikler, petrokimya tesisleri, film arşivleri gibi yapılarda ise “morötesi alev” veya “kızılötesi alev” detektörleri kullanılmalıdır. Bu detektörler güneşten gelen ışınlardan etkilenmemelidir. Alev dedektörleri, içerisinde bulunan algılayıcı birimlerin alevin yaydığı morötesi veya kızılötesi ışınımdaki enerji yelpazesine verdiği tepkiye göre çalışır. Algılayıcıların verdiği tepki mikro işlemci tabanlı elektronik devre tarafından yorumlanır ve yangın alarm santralına bildirilir. Yangın detektörlerinin yangın belirtileri karşısındaki hassasiyeti ve kararlı çalışma yapısı o detektörün kalitesini ortaya koymaktadır. Kalite ise şüphesiz sahip olduğu sertifikalar ile belirlenmektedir. Tüm detektörler, EN (European Norm) standardının ilgili bölümlerinden test edilerek onaylandığını gösterir kalite sertifikalarına sahip olmalıdır.